Kamp Banjoebiroe
Na de oorlog bewaakten de Japanners de kampen. Voor onze eigen veiligheid moesten we naar een kamp. Dat was een kamp waar tijdens de oorlog de Nederlanders gevangen zaten. Er zaten nog Nederlandse vrouwen, die durfden er niet uit omdat het buiten de kampen zo gevaarlijk was. In die kampen was het leven slecht. Er was bijna niks te eten, alleen een blubberige pap. Heel soms vond je een stukje zoete aardappel erin. We hebben ongeveer een half jaar in dit kamp gezeten, toen mochten we er weer uit.
Semarang
In augustus 1945 kwam onze vroegere tuinjongen vertellen dat we bevrijd waren. We waren vreselijk blij. Maar dat duurde niet lang. Want Indonesië wilde onafhankelijk worden van Nederland. Groepen jonge mannen trokken door het land en sloopten alles dat te maken had met Nederlanders. Op een dag kwam er ook een groep ons huis binnen. Ze maakten alles kapot. Het mooie servies van oma, het zilveren bestek, onze fotoalbums… alles werd op een grote hoop in de tuin gegooid en in brand gestoken. De mannen dansten er omheen in de kleren van mijn moeder en tantes. Ik ben nog nooit zó bang geweest als toen!
Batavia (Jakarta)
De mensen mogen het kamp verlaten, zie je de blije gezichten? Toen we uit het kamp mochten, reden we in open vrachtwagens door gevaarlijk gebied. We moesten matrassen omhoog zetten tegen de zijkanten om ons te beschermen. Daarna gingen we naar het vliegveld. Het was voor mij de eerste keer in een vliegtuig. Ik vond het geweldig! Mijn broertje en zusje werden misselijk, maar ik niet. Toen we aankwamen stond er een zuster van het Rode Kruis te wachten. Ze gaf ons een witte boterham met roomboter en hagelslag. Ik had nog nooit zoiets lekkers gegeten. In Batavia, de hoofdstad van Indonesië, kregen we een klein huis. Ik kon daar eindelijk weer naar school. Gelukkig had mijn moeder me in de oorlog veel geleerd, dus ik liep niet achter. In Batavia ging het eindelijk weer een beetje beter met ons.
Thailand - Birma spoorweg
Mijn vader en mijn oom moesten in de oorlog werken voor de Japanners. Ze waren in Thailand. Daar werd een spoorlijn aangelegd naar het buurland Birma. Tienduizenden mannen werkten daar, uit allerlei landen. Het werk was verschrikkelijk zwaar. Elke dag stierven er veel mensen. Mijn vader en mijn oom hebben het ook niet overleefd. Dat hoorden we pas na de bevrijding. Mijn moeder viel flauw toen ze het nieuws hoorde.
Migratie naar Nederland
In 1957, ik was toen al getrouwd en had kinderen, moesten wij Indonesië verlaten. Iedereen die een beetje Nederlands bloed had, was niet meer welkom. Na veel gedoe kregen we papieren waarmee we naar Nederland konden vertrekken. Toen we in het vliegtuig zaten en boven Indonesië vlogen, was ik opgelucht. Eindelijk vrij, dacht ik! De ontvangst in Nederland was koud en kil. Het was winter, maar de man bij de douane was ook niet vriendelijk. We kregen een huis in Brabant. Met het hele gezin, we hadden inmiddels 7 kinderen, zijn we daar naartoe verhuisd. En nu woon ik daar nog!
Een oorlog om vrijheid
Op 15 augustus 1945 gaven de Japanners zich over. De oorlog in Azië was voorbij. Twee dagen later verklaarde Indonesië dat het voortaan een vrij land was. Maar Nederland accepteerde dat niet. Nederlandse soldaten werden naar Indonesië gestuurd om te proberen de macht terug te krijgen. De soldaten bleven vier jaar. Er werd veel geweld gebruikt. Er kwamen ongeveer 5.000 Nederlandse soldaten om en meer dan 100.000 Indonesiërs. In 1949 moest Nederland opgeven en de oorlog stoppen. Op 27 december 1949 werd Indonesië door Nederland erkend als een zelfstandig land.
Migratie naar Nederland
Na de oorlog vertrokken veel Nederlanders uit Indonesië. Terug naar hun moederland Nederland. Al waren de meesten, vooral de kinderen, daar nog nooit geweest. Ze waren niet meer veilig in Indonesië. Ze vertrokken per schip, met enkele koffers met spullen. De reis ging via Egypte, waar de mensen warme jassen kregen. Die hadden ze in Nederland nodig! Het was moeilijk om in Nederland opnieuw te beginnen. In Nederland was armoede en er waren niet genoeg woningen. De kinderen hadden jaren school gemist. Ze kwamen in een klas met veel jongere kinderen. Ze vertelden maar weinig over wat ze hadden meegemaakt. Nederlanders waren vooral bezig met wat ze zelf hadden meegemaakt in de oorlog. Ze konden zich niks voorstellen bij wat er aan de andere kant van de wereld was gebeurd.