Waarom zaten er elke week andere kinderen in je klas?
“Op een dag kwam de politie bij ons huis. Ze zochten mijn oom. Maar ze namen iedereen mee. De politieagenten waren heel brutaal tegen mijn vader. Ik schrok er heel erg van. We werden op de trein gezet naar kamp Westerbork. Dat was een doorgangskamp. We bleven er 19 maanden.”
Westerbork
Transportlijst
Concentratie- of vernietigingskamp
“Mijn ouders probeerden er steeds voor te zorgen dat we op de goede lijst terecht kwamen: de lijst met mensen die niet op transport hoefden. Dat lukte via een collega van mijn vader. Maar eens in de zoveel tijd werden die lijsten weer ongeldig verklaard. Voor veel geld konden mijn ouders toen een paspoort krijgen van Honduras. Joden van buiten Europa werden niet vermoord.”
Schooltje in Westerbork. De foto is gemaakt door de Joodse fotograaf Rudolf Breslauer, zelf ook een gevangene. Hij had de opdracht van de nazi’s gekregen om vast te leggen hoe ‘gewoon’ het leven in het kamp was. Bron: Rudolf Breslauer, Yad Vashem.
“Hier vertrok elke week een transport met honderden, soms wel duizenden bange mensen. Naar het oosten. Niemand wist wat hen precies te wachten stond.”
Westerbork
Westerbork was een kamp in Drenthe waar Joden uit heel Nederland gevangen werden gezet. Grote groepen mensen moesten er wonen in barakken. Elke week waren er transporten naar de concentratie- en vernietigingskampen in Duitsland, Tsjechië of Polen. Het leven in het kamp was expres zo ‘normaal’ mogelijk, om de gevangenen niet bang te maken. Er was een school, een ziekenhuis, een speeltuin en elke week was er theater.
Transportlijst
Vanuit Westerbork vertrokken tijdens de oorlog 97 treinen met gevangenen naar de concentratiekampen. De nazi’s hielden precies bij wie er in de trein zat. Die mensen mochten niet veel meenemen. Er werd gezegd dat de trein naar een werkkamp in het oosten ging. Niemand wist precies wat daar gebeurde. In Westerbork deden mensen er alles aan om niet op de lijst te komen. Ze probeerden bijvoorbeeld een baantje te krijgen waardoor ze onmisbaar werden. Maar je wist ook: als jij niet ging, moest een ander weg.
Concentratie- of vernietigingskamp
Een plek waar nazi’s mensen gevangen hielden. Omdat ze Joods waren. Of omdat ze in verzet waren gekomen tegen de Duitse bezetters. Of omdat ze om een andere reden niet gewenst waren in de Duitse samenleving, zoals bijvoorbeeld Roma en Sinti of homoseksuelen. De gevangenen werden verschrikkelijk behandeld. Ze kregen slecht eten. Ze moesten heel zwaar werk doen, wel 16 uur per dag. In de kampen was het vies en veel mensen werden ziek. Meer dan de helft van de gevangenen stierf door de slechte omstandigheden. Een vernietigingskamp was een concentratiekamp dat gebruikt werd om grote groepen mensen te vermoorden. Auschwitz-Birkenau, Belzec, Chelmno, Madjanek, Treblinka en Sobibor waren vernietigingskampen. Deze kampen lagen allemaal in Polen. De meeste Nederlanders werden in Sobibor en Auschwitz vermoord. Uit de vernietigingskampen kwam bijna niemand terug.